Η Νεράιδα είναι οικισμός του δήμου Σερβίων στην περιφερειακή ενότητα Κοζάνης της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Είναι παραλίμνιος οικισμός της λίμνης του Πολυφύτου, βρίσκεται στο κέντρο της λίμνης, ψηλά στο λόφο Νεράιδας και στα όριά του βρίσκεται η γέφυρα Σερβίων , που αποτελεί τμήμα της εθνικής οδού Λάρισας – Κοζάνης, ενώ απέχει 6 χιλιόμετρα από την έδρα του δήμου στον οποίο ανήκει τα Σέρβια.
Απέχει 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Κοζάνης, 142 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης και 107 χλμ. βόρειοδυτικά της Λάρισας. Κατά την απογραφή του 2011 η Νεράιδα είχε 148 κατοίκους.
Περίπου δύο χιλιόμετρα βόρεια από τη Νεράιδα, στο λόφο «Πατσούρα», που υψώνεται πλάι στην αριστερή όχθη του Αλιάκμονα, εντοπίστηκαν τα λείψανα (θεμελιώσεις κτηρίου, κιβωτιόσχημοι τάφοι και όστρακα αγγείων ) ρωμαϊκού οικισμού.
Η περιοχή της Νεράιδας, ανήκει διοικητικά στο Νομό Κοζάνης και μετά τον επιτυχή Μακεδονικό αγώνα και τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, όπου απελευθερώθηκε η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας από τον Ελληνικό στρατό, ανήκει στην Ελλάδα.
Οι κάτοικοί της είναι πρόσφυγες από το ΝΑ Πόντο της περιοχής Σεβάστειας, όπου με την ανταλλαγή το 1922 άφησαν όλο το βιό τους και εγκαταστάθηκαν κοντά στα Λεύκαρα Κοζάνης.
Το μέρος αυτό ήταν άγονο και χωρίς νερό. Όπως καταλαβαίνετε τα προβλήματα ήταν πολλά και δύσκολα.
Ετσι το 1929 αποφάσισαν να κατέβουν το λόφο, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα και να στήσουν το σπιτικό τους από την αρχή, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα.
Στις παρυφές του λόφου είχε άφθονες πηγές με πεντακάθαρο νερό, εξ΄ού και το όνομα Νεράιδα που έδωσε στα εγκαίνια του χωριού, ο τότε Δεσπότης Κοζάνης Ιωακείμ εντυπωσιασμένος από το μέρος και τα πολλά νερά.
Οι κάτοικοι με πολύ κουράγιο και βοηθώντας ο ένας τον άλλον, έχτισαν τα σπίτια τους, άρχισαν να καλλιεργούν τα εύφορα χωράφια, τα οποία ήταν απέναντι στο ποτάμι και να ασχολούνται με την κτηνοτροφία.
Η ζωή τους κυλούσε ομαλά και προοδευτικά, καθώς εκείνο τον καιρό είχαν κατασκευάσει μικρό υδραυλικό φράγμα στο ποτάμι και με το νερό των πηγών είχαν δωρεάν ύδρευση και άρδευση.
Πέρασαν τα χρόνια μέχρι το 1974 και η ΔΕΗ λόγω του Υδροηλεκτρικού ΥΗΣ Πολυφύτου εξανάγκασε δια της βίας με το κλείσιμο του φράγματος τους κατοίκους να μεταγκατασταθούν για Τρίτη φορά . Αυτή ήταν πιο οδυνηρή από τις άλλες, διότι κομμάτιασε το χωριό. Πολλοί από τους κατοίκους εγκαταστάθηκαν στο σημερινό λόφο της Νεράιδας, καθώς και στο Πλατύ Ημαθίας, στην Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στην Κοζάνη ενώ αρκετοί ξενιτεύτηκαν.
Η κατάσταση ήταν δραματική, οι αποζημιώσεις ήταν πολύ μικρές και δεν υπήρχε εργασία. Η ΔΕΗ και οι κρατικοί μηχανισμοί ήταν απόντες και οι κάτοικοι δεν εντάχθηκαν στο καθεστώς
Η Νεράιδα είναι ένα πανέμορφο τουριστικό χωριό του Δήμου Σερβίων – Βελβεντού νομού Κοζάνης. Κτισμένη στην κορυφή του λόφου και ακριβώς επάνω από την Γέφυρα Σερβίων Νεράιδας ηγείται του κέντρου της λίμνης Πολυφύτου. Η πλεονεκτικής της αυτή τοποθεσία αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών όλες τις εποχές του χρόνου. Καθημερινά σταθμεύουν τουριστικά λεωφορεία με τουρίστες από την Ελλάδα και το Εξωτερικό.
Από την Νεράιδα ο επισκέπτης μένει ενθουσιασμένος, καθώς το υγρό και στερεό στοιχείο ξετυλίγονται μοναδικά στα πόδια του και σε συνδυασμό με τα παιχνίδια της φύσης προσφέρουν από κάθε γωνιά του χωριού μια μαγευτική εικόνα. Η Λίμνη Πολυφύτου, η Γέφυρα Σερβίων Νεράιδας , τα Πιέρια Ορη και το υπέροχο ηλιοβασίλεμα είναι μερικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν το φυσικό μαγευτικό τοπίο, το οποίο μένει ανεξίτηλα χαραγμένο στην μνήμη του κάθε επισκέπτη.
Οι Ταβέρνες, οι Καφετέριες και τα Ξενοδοχεία που λειτουργούν περιμετρικά της Νεράιδας είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και φημίζονται για το υψηλό αίσθημα φιλοξενίας και το μεράκι στην εργασία τους. Τα αγνά και ποιοτικά υλικά που χρησιμοποιούν, η καλή και ποιοτική μουσική σε συνδυασμό με την μαγευτική θέα ανταμείβουν τον κάθε επισκέπτη, αφήνοντάς του τις καλύτερες εντυπώσεις.
Ονομασία
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των παλαιότερων κατοίκων της, η ονομασία του χωριού προέρχεται από Νεράιδες που εμφανιζόντουσαν μόλις σουρούπωνε, στους πρώτους πρόσφυγες κατοίκους της περιοχής, που διέσχιζαν το λοφίσκο έξω από το παλαιό χωριό. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, όταν οι Νέοι του χωριού περνούσαν την Γέφυρα, Νεράιδες του ποταμού προέτρεπαν αυτούς να πέσουν στο Ποτάμι, για να τις συναντήσουν. Την ονομασία του χωριού την έδωσε ο τότε Δεσπότης Σερβίων – Κοζάνης Μακαριστός Ιωακείμ, που όταν είδε τα πολλά νερά που ανάβλυζαν στην όχθη του ποταμού, ενθουσιάστηκε και πρότεινε στους κατοίκους από Νέα Ηράκλεια να μετονομασθεί σε ΝΕΡΑΪΔΑ.
Η έκθεση φωτογραφίας βρίσκεται στην μικρή αίθουσα του κτηρίου δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, περιλαμβάνει φωτογραφίες από την παλιά και νέα Νεράιδα, την παλιά Αγία Βαρβάρα, της ζωής των κατοίκων στην παλιά Νεράιδα, την παλιά γέφυρα, την κατασκευή της νέας γέφυρας Σερβίων Νεράιδας και δημοσιεύματα εφημερίδων με τις συνεντεύξεις των κατοίκων κατά την περίοδο της μετεγκατάστασης.
ΠΗΓΕΣ: neraidakozani.gr , wikipedia.org
