Το Βελβεντό, εναλλακτικές ονομασίες ο Βελβενδός ή ο Βελβεντός ή το Βελβενδό, είναι κωμόπολη της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού, 15χλμ ΒΑ των Σερβίων , 33 χλμ. ΝΑ της Κοζάνης. Ως Δήμος περιλαμβάνει τους ορεινούς οικισμούς Παλιγράτσανου, Καταφυγίου, Αγίας Κυριακής και Πολύφυτου.
Eίναι κτισμένο στην εύφορη κοιλάδα του Αλιάκμονα μεταξύ των βουνών Βέρμιο, Καμβούνια και Πιέρια, κάτω από την ψηλότερη κορυφή των Πιερίων, το Φλάμπουρο, στις δυτικές υπώρειες, σε υψόμετρο 450 μ. Βορειοδυτικά του απλώνεται η τεχνητή λίμνη του Πολυφύτου, ενώ νοτιοδυτικά του το μεσαιωνικό κάστρο των Σερβίων. Η επίκαιρη θέση του σε σημεία ελέγχου των ορεινών διαβάσεων προς την Άνω και Κάτω Μακεδονία, αλλά και τη Θεσσαλία, ευνόησε την κατοίκηση στη γύρω περιοχή και τα κοντινά υψώματα από την προϊστορική ακόμη περίοδο.
Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας το Βελβεντό γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη με τη συγκέντρωση στην εύφορη περιοχή του κατοίκων από τους γύρω οικισμούς και τις γειτονικές περιοχές. Το Βελβεντό είχε παραχωρηθεί ως μαλικανές (δώρο) στη Βαλιντέ Χανούμ, τη βασιλομήτορα και έχαιρε ιδιαίτερων προνομίων. Διοικητικά υπαγόταν στα Σέρβια έως το 1774, όταν αποσπάστηκε και έγινε έδρα της τοπαρχίας “Τσιαρσαμπά” με έπαρχο και δικαστή. Το 19ο αι. ο οικισμός γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη, λόγω της παραγωγής και εκμετάλλευσης των τοπικών γεωργικών προϊόντων, όπως το λινάρι και τα ροδάκινα και του υδάτινου πλούτου της περιοχής με τα μπατάνια και τους μύλους.
Στο ιστορικό κέντρο του Βελβεντού συναντάμε αρκετά διατηρητέα κτίρια μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, όπως το παλιό Αρρεναγωγείο δίπλα στην κεντρική εκκλησία και το πρόσφατα αναπαλαιωμένο Αρχοντικό Κώνστα που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο. Επίσης δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής αλλά και παλιά πέτρινα σπίτια με λουλουδιαστές αυλές.
Η λειτουργία μακρόβιων και καλά οργανωμένων αγροτικών συνεταιρισμών βοηθάει στη δημιουργία προϊόντων υψηλής ποιότητας που διατίθενται στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά.
